ASP Active Server Page ifadesinin kısaltılmış halidir."Aktif Sunucu Sayfaları" şeklinde türkçeye çevrilebilir. Asp sunucu taraflı bir script dilidir ve web üzerinde kullanılır.
Temel olarak 2 tür scripting vardır. Client (bağlantı) taraflı ve Server(sunucu) taraflı Client taraflı scriptler web browser'ı nesne olarak ele alırlar ve alt nesneleri ile birlikte bir browser'da programlama adına ne gerekiyor ise onun yapılmasına imkan tanırlar.
Asp'nin bilgisayarınızda çalışmasını sağlamak için IIS kurulumu yapmanız veya alternatif olarak benimde zamanında çok kullandığım baby web server v.b gibi yardımcı programlar kullanmalısınız kısacası html sayfa çalıştırır gibi asp sayfaları çalıştırmanız imkansızdır.
Asp için web ortamının tamamı bir nesnedir.Sunucu, ziyaretçinin bilgisayarı, sunucu tarafında çalışan programlar, iletim ortamı v.b ASP için birer nesnedir.Bunun anlamı , bu ortam içindeki herşeye müdahale edebileceğimiz ve programlayabileceğimizdir.
ASP dinamik web sayfaları hazırlamak için Microsoft (r) tarafından geliştirilmiş bir teknik, uygulanan bir teknolojidir. İlgili script dillerinden biri seçilerek (vbscript ;jscript vb) oluşturulan sayfaların (.asp) bir uygulama programı vasıtası ile yorumlanması ve HTML çıktısı üretmesi ile sonuçlanan bir işlemler bütünüdür. İlk versiyonu 1996 yılında Microsoft tarafından IIS 3.0 ( Internet Information Server ) üzerinde çalışacak şekilde dizayn edildi, 1998 yılında ASP 2.0 IIS 4.0 üzerinde çalışıyor ve daha fazla özellik içeriyordu. Şu an için kullanılan ASP versiyonu 3.0 dır ve Windows 2000 Server ve IIS 5.0 üzerinde çalışmaktadır.
Her ne kadar kurs içeriğinde detaylı bir biçimde üzerinde durulacak olmasına rağmen bu sistemin çalışması ile ilgili kısa bir açıklama aşağıda verilmiştir.
Kullanıcı herhangi bir browser (iexplorer, ,netscape, konqueror vb) vasıtası ile ilgili siteye bağlandığında ki bu kullanıcının browser hanesine ilgili adresi yazması ve enter'a basması ile gerçekleşir, ulaşmak istediği dosya istekte bulunan ve bu hizmeti sunan uygulama programı tarafından (web server) kullanıcıya gönderilir. Ancak bu durum html ve htm uzantılı dosyalar için böyle iken kullanıcı .asp uzantılı bir dosyaya istekde bulunduğunda uygulama yazılımı ( web server) istenilen bu dosyayı önce yorumlar ve bu işlemin sonucunda üretilen standard html kodları kullanıcıya gönderirlir. Bu process (işlemler) kurs notlarının ilerleyen sayfalarında daha ayrıntılı olarak anlatılacaktır.
Asp'nin gücü iki temel noktaya dayanır.
· Sonuç olarak kullanıcıya iletilecek html dosyası kullanıcı istekte bulunana kadar oluşturulmaz
· Kullanılan browser tipi yazılan asp dosyaları için önemli değildir. Çünkü yorumlanan asp dosyaları standard html output ( çıktı ) üretirler.
Web Server
Web, internet üzerinde yer alan grafiksel bir servistir. Hazırlanan içeriklerin ( grafik, yazı , ses, animasyon, görüntü vb ) dünya üzerinde yeralan tüm kullanıcılara iletilmesi ve kullanıcıların bu dosyalara ulaşabilmesi için internete bağlı bir bilgisayar üzerinde çalışan uygulama yazılımını web server olarak tanımlayabiliriz. Web server programları kuruldukları işletim sistemine göre farklılık gösterebilir. Sözgelimi web server olarak unix işletim sistemini kullanan bilgisayarlar Apachi ( Apachinin NT de çalışan sürümleride vardır. ) kullanırken windows işletim sistemini ( server ) kullanan bilgisayarlar ise web server programı olarak IIS (Internet Information Server ) kullanabilir.
STATİK SAYFA NEDİR?
Bir web gezgini olarak internette dolaşırken sürekli olarak statik sayfalarda geziniyorsunuz demektir. Statik sayfa onu oluşturan kişinin ( webmaster ) bu sayfanın içeriğini bitirdiği tamamladığı ve kullanıcıların bu sayfaya her uğradıklarında aynı içeriği gördüğü sayfalardır. İçeriklerinin değişmesi için yeniden tasarlanılmaları gereklidir. Bu zaman ve iş gücü kaybına yol açan bir etkendir. Statik sayfa tanımını ve özelliklerini belirleyen bazı önemli özelliklerin listesini aşağıda bulabilirsiniz.
Statik Sayfalar için :
- Tasarımcı ( webmaster ) sayfasını hazırlar ve .htm uzantılı bir dosya olarak kayıt eder.
· Tasarlanan dosya Web Server' a yanınlanmak üzere yerleştirilir.
· Kullanıcı browserının adres kısmına bu sayfaya ulaşmak için gerek adresi yazar.
· Bu isteğe karşı Web Server ilgili dosyayı bulur.
· Web Server HTML içeriği istek gönderen browser'a network ( internet ) aracılığı ile yollar
· Browser gönderilen bu HTML dosyasını işler ve ekranda gösterir.
DİNAMİK SAYFA NEDİR?
İçeriği tamamı ile önceden belirlenmiş bazı kriterlere bağlı olarak değişen sayfaları dinamik sayfalar olarak adlandırabiliriz. Bu değişiklik sayfanın aldığı bazı girdilere göre olabilir. Dinamik sayfaların Web Server tarafında yorumlanma işlemini aşağıda bulabilirsiniz.
Dinamik Sayfalar için :
· Programmer veya Web Admin ( webmaster ) bazı komut dosyalarınıda içeren bir dosya ( asp ) hazırlar ve .asp uzantılı bir dosya olarak kayıt eder.
· Tasarlanan dosya Web Server' a yanınlanmak üzere yerleştirilir.
· Kullanıcı browserının adres kısmına bu sayfaya ulaşmak için gerek adresi yazar.
· Bu isteğe karşı Web Server komutları içeren ilgili dosyayı bulur.
· Web Server bu komutlar dizisini işleyerek HTML output ( çıktı ) üretir.
· Web Server oluşturulan bu HTML çıktıyı istekde bulunan browser' a gönderir.
· Browser gönderilen bu HTML dosyasını işler ve ekranda gösterir.
Bu kısa açıklamalardan sonra ASP dosyalarını oluşturabilmek ve çalıştırabilmek için ihtiyacımız olacak araçlara bir göz atalım:
· Asp Sayfaları hazırlayabilmek için bir text editörü, bu notepad olabilir fakat daha rahat kullanım kolaylıkları olan ( Visual Interdev, Home Site vb ) editörlerde mevcuttur.
· Hazırlanan Web Sayfalarını yorumlamak ( bu işlem asp.dll vasıtası ile gerçekleştirlir, daha sonra ayrıntıları ile ele alınacaktır. ) için kullanılacak Web Server yazılımı.
· Sayfaları test etmek amaçlı kullanılacak herhangi bir Browser